ប្រវត្តិគ្រងរាជ្យរបស់ព្រះរាមាធិបតីពញានូ និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ (ភាគ៤២) ~ KAS4UAll

ប្រវត្តិគ្រងរាជ្យរបស់ព្រះរាមាធិបតីពញានូ និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ (ភាគ៤២)

ជាបន្តទៅទៀតនេះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ សូមរៀបរាប់ជូនលោកអ្នកនាងនូវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្នុងដំណាក់កាល គ្រងរាជ្យរបស់ព្រះមហាក្សត្រពីរព្រះអង្គ គឺព្រះរាមាធិបតីពញានូ និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ឬព្រះអង្គនន់ទី១។

គ.១៨ ព្រះរាមាធិបតីពញានូ (ឆ្នាំ១៦៣៥-ឆ្នាំ១៦៣៩)

ក្រោយពីទ័ពរបស់មហាឧបយោរាជព្រះឧទ័យ បានធ្វើគត់ព្រះរាជសម្ភារពញាតូ ហើយ ព្រះឧទ័យ និងនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី ក៏ថ្វាយរាជ្យសម្បត្តិទៅព្រះអនុជរបស់ព្រះរាជសម្ភារ ព្រះនាមពញានូ ឲ្យឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះជេដ្ឋា នៅក្នុងរាជធានីឧដុង្គមានជ័យ ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការព្រះរាជារាមាធិបតី។

នៅក្នុងរាជ្យព្រះរាជារាមាធិបតីពញានូ នេះ នៅឆ្នាំ១៦៣៨ មានការបះបោរមួយយ៉ាងធំដែលដឹកនាំដោយអ្នកសិល្ប៍ពីរនាក់ ឈ្មោះ ពេជ្រ និងរ័ត្ន នៅភូមិរលាំងគ្រើល ដែលបានប្រកាសខ្លួនជាស្ដេចបល្ល័ង្កពេជ្រ និងបល្ល័ង្ករ័ត្ន។

ពីដំបូង ចលនាបះបោរនេះបានទទួលជោគជ័យដ៏ធំធេងលើកម្លាំងទ័ពព្រះរាជា តែទីបំផុត អ្នកសិល្ប៍ទាំងពីរនាក់ត្រូវគេចាប់ខ្លួនបាន ហើយត្រូវទទួលទោសប្រហារជីវិតបង់។ ឯកសារខ្លះថា អ្នកដឹកនាំចលនាបះបោរនោះជាជនជាតិឥណ្ឌៀ ទៅវិញ។ ឯកសារខ្លះទៀតបានរៀបរាប់ថា នៅដើមរាជ្យរបស់ព្រះអង្គឆ្នាំ១៦៣៥ ពួកហូល្លង់ដ៍ បានចាប់យកសំពៅរបស់ខ្មែរដែលផ្ទុកទៅដោយទំនិញក្នុងដែនទឹកម៉ាកាសា (Maccasar)។ ព្រះរាមាធិបតីពញានូ ទ្រង់បានតវ៉ា ហើយពួកហូល្លង់ដ៍ ក៏បានដោះលែងសំពៅនោះមកវិញ។

នៅឆ្នាំបន្ទាប់មក កប៉ាល់ហូល្លង់ដ៍ ពីរគ្រឿង មកពីក្រុងបាតវ្យា គឺក្រុងហ្សាកាតា (Jakarta) សព្វថ្ងៃ បាននាំសំបុត្រពីលោកទេសាភិបាល ស្នើលក់កាំភ្លើងធំឲ្យខ្មែរ។ កប៉ាល់មួយគ្រឿងត្រូវបានកឿងជាប់នៅលើខ្សាច់ត្រង់មាត់ពាមទន្លេ មេគង្គ។ ព្រះរាជាទ្រង់បញ្ជាឲ្យរឹបអូសយកកាំភ្លើងធំ ៣០ដើម និងស្ពាន់ ៥០០ហាបពីកប៉ាល់នោះ។

ឆ្នាំ១៦៣៧ លោកទេសាភិបាលហូល្លង់ដ៍ បានបញ្ជូនឈ្មួញឈ្មោះ ហែនរីក ហាហ្គែនហា (Hendrik Hagenhaar) ជាមួយកប៉ាល់ ៤គ្រឿងទៀតមកក្នុងឋានៈជាទូត ដើម្បីផ្សះផ្សាវិវាទខាងលើនេះទៀតផង។ ចំណែកខាងព្រះរាជពង្សាវតារមហាបុរសខ្មែរបានបញ្ជាក់ថា ឆ្នាំ១៦៣៨ ព្រះរាមាធិបតីពញានូ បានទ្រង់ទាមទារយកដីកំពង់ក្របីព្រៃនគរ ដែលព្រះចៅអណ្ណាម ក្រុងវ៉េ បានខ្ចី ដើម្បីបង្ហាត់ទ័ពក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំនោះមកវិញ ប៉ុន្តែត្រូវព្រះអង្គចូវ ក្សត្រីបុត្រីស្ដេចយួន ជាអតីតអគ្គមហេសីព្រះជ័យជេស្តា ដែលពេលនោះបានឡើងងារជាព្រះទាវធិតាមហារាជិនី យកលេសថាសង្គ្រាមរវាងចិន និងយួន មិនទាន់ចប់ ហើយសុំអង្វរខ្ចីបន្តទៅមុខមួយរយៈទៀតសិន។

ព្រះរាមាធិបតីពញានូ សោយរាជ្យដល់ឆ្នាំ១៦៣៩ ក៏ទ្រង់ប្រឈួនជាទម្ងន់ ហើយទ្រង់សុគតក្នុងរាជធានីឧដុង្គ ក្នុងឆ្នាំនោះទៅ។ ឯអដ្ឋិធាតុរបស់ព្រះអង្គ ត្រូវគេយកទៅបញ្ចុះក្នុងព្រះចេតិយត្រៃត្រិង្សលើភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ គឺភ្នំឧដុង្គ សព្វថ្ងៃនេះដែរ។

គ.១៩ ព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ឬព្រះអង្គនន់ទី១ (ឆ្នាំ១៦៣៩-ឆ្នាំ១៦៤១)

ក្រោយពីព្រះរាមាធិបតីពញានូ ជាអនុជបង្កើតរបស់ព្រះរាជសម្ភារ ប្រឈួនហើយសុគតទៅ ព្រះឧទ័យ ជាមា ព្រមទាំងនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី ក៏លើកព្រះអង្គនន់ ដែលជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះឧទ័យមហាឧបយោរាជ ឲ្យឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះជេដ្ឋាអយ្យកោមួយ (គឺបងជីដូនមួយ) នៅរាជធានីឧដុង្គមានជ័យ ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការព្រះបទុមបរមរាជាធិបតី ដែលប្រវត្តិវិទូខ្លះនិយមហៅថា អង្គនន់ទី១។

ព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ នេះ ទ្រង់លើកក្សត្រីទេពបញ្ជរ ជាព្រះរាជបុត្រីព្រះជ័យជេស្តា ឬ“ជ័យជេដ្ឋាទី២” ដែលត្រូវជាអនុជរួមបិតានឹងព្រះរាជសម្ភារ ព្រមទាំងព្រះអង្គនូ និងព្រះអង្គច័ន្ទ ជាអគ្គមហេសី ដោយថ្វាយព្រះនាមជាព្រះវរក្សត្រីស្រីចក្រពត្តិរាជ។ ព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ និងព្រះអគ្គមហេសីទេពបញ្ជរ ទ្រង់មានបុត្រមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមជ័យជេដ្ឋ។

ព្រះមហាក្សត្រព្រះបទុមរាជាព្រះអង្គនន់ ដែលជាបុត្ររបស់ព្រះឧទ័យមហាឧបយោរាជ នេះ សោយរាជ្យមិនបានយូរប៉ុន្មានឡើយ ព្រោះព្រះពញាច័ន្ទ ដែលជាប្អូនបង្កើតរបស់ព្រះរាជសម្ភារពញាតូ និងព្រះរាមាធិបតីពញានូ នោះ ទ្រង់អាក់អន់ព្រះទ័យ ហើយនឹកគិតថា រាជ្យសម្បត្តិនេះត្រូវតែបានមកព្រះអង្គ ដែលជាក្រសែខាងក្សត្រសោយរាជ្យ មិនត្រូវបានទៅព្រះអង្គនន់ ដែលជាខ្សែឧបយោរាជឡើយ។ គិតដូច្នោះហើយ ចៅពញាច័ន្ទ ក៏បញ្ចុះបញ្ចូលមេទ័ពជំនិតរបស់ព្រះអង្គបួននាក់ ដែលសុទ្ធតែធ្លាប់មានថ្វីដៃក្នុងសង្គ្រាមបង្ក្រាបអ្នកសិល្ប៍ បល្ល័ង្កពេជ្រ និងបល្ល័ង្ករ័ត្ន ពីរាជ្យមុននោះ ឲ្យចែកផ្លូវគ្នានាំសេនាទាហានចូលវាយលុកទាំងព្រះមហាឧបយោរាជ ព្រះឧទ័យ និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ជាស្ដេចសោយរាជ្យក្នុងពេលអាធ្រាត្រស្ងាត់ព្រមគ្នា។

ទីបំផុត ទ័ពចៅពញាច័ន្ទ ក៏ធ្វើគត់ព្រះឧទ័យ ជាមា និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ បានតាមបំណងមែន។ ព្រះអដ្ឋិធាតុរបស់ក្សត្រទាំងពីរ គឺព្រះឧទ័យ និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ នេះ ក្រោយមកត្រូវគេបញ្ចុះនៅចេតិយទន្ទឹមលើភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ គឺភ្នំឧដុង្គ នោះដែរ។ ចំណែកខាងព្រះរាជបុត្រាបីព្រះអង្គទៀតរបស់ព្រះមហាឧបយោរាជឧទ័យនោះ គឺព្រះអង្គអឹម បានរត់ទៅជ្រកជាមួយព្រះមាតាព្រះអង្គច័ន្ទ ដែលបានធ្វើគត់ព្រះបិតារបស់ខ្លួន។ ឯព្រះពញាសូ និងពញាតន់ ទ្រង់យាងដោះព្រះអង្គទៅពួនជាមួយព្រះវររាជធិតាមហារាជិនីអង្គចូវ។

ព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ នេះ ទ្រង់សោយរាជ្យពីឆ្នាំ១៦៣៩ ហើយទ្រង់សោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១៦៤១ នៃគ្រិស្ដសករាជនៅរាជធានីឧដុង្គមានជ័យ៕

ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង

ប្រភព RFA

Friday, June 12, 2015