តើរឿងរ៉ាវនេះមានដំណើរដើមទងយ៉ាងណា?
គ.២០ ព្រះរាមាធិបតីអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម (ឆ្នាំ១៦៤១- ឆ្នាំ១៦៥៩) និងការលូកដៃចូលក្នុងកិច្ចការខ្មែររបស់យួន ជាលើកដំបូង
ក្រោយពីធ្វើគត់ព្រះមហាឧបយោរាជឧទ័យ ជាមា និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ជាបងជីដូនមួយរួចហើយ សម្ដេចចៅពញាច័ន្ទ ក៏បានទទួលពិធីប្រាប្ដាភិសេកឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅរាជធានីឧដុង្គ ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាមាធិបតី។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រវត្តិវិទូជាច្រើននិយមហៅព្រះនាមព្រះអង្គថា ព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ព្រោះព្រះអង្គជាមហាក្សត្រខ្មែរតែមួយអង្គគត់ ដែលទ្រង់បានចូលសាសន៍កាន់សាសនាឥស្លាម។
ឯកសារខ្លះសរសេរថា ព្រះអង្គច័ន្ទ ទ្រង់បានចូលសាសន៍ និងកាន់សាសនាឥស្លាម នេះ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានរៀបអភិសេកជាមួយស្ត្រីជាជនជាតិចាម ម្នាក់ ដែលព្រះអង្គបានជួបក្នុងដំណើរវិលត្រឡប់មកពីក្រសាលទន្លេធំពី ខេត្តក្រចេះ។ នៅពេលនោះ ព្រះអង្គទ្រង់ឆៀងចូលពិនិត្យរាជធានីចាស់ស្រីសន្ធរ ហើយយាងមកដល់ខាងត្បូងកំពង់លួង វិញ ព្រះអង្គក៏បានជួបនឹងនារីចាម ដ៏មានរូបរាងល្អស្អាត ចរិយាល្អប្រពៃម្នាក់ ចុះមកដងទឹក។ នាងក្រមុំចាម នោះឈ្មោះ នាងវ៉ះ ជាកូន ចៃសុន និងនាងម៉ា ជា “ព្រះរាជវង្សចាម” ។
ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះស្នេហានឹង នាងវ៉ះ ក្រមុំចាម នោះខ្លាំងណាស់ ហើយក៏បានទាក់ទងរួមមេត្រី រួចលើកនាងជាព្រះស្នំឯក។ ឯកសារខ្លះបានរៀបរាប់ថា ដោយព្រះអង្គចង់គេចឲ្យផុតពីបាបកម្មដែលព្រះអង្គបានធ្វើគត់ព្រះ ឧទ័យ ជាមា និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ទៅតាមជំនឿព្រះពុទ្ធសាសនា និងដោយគោរពតាមប្រពៃណីនៃជនជាតិចាម ផង ព្រះអង្គក៏ព្រមចូលកាន់សាសនាឥស្លាម ដោយកាត់ចុងអង្គជាតិ និងយកព្រះនាមថា អ៊ីប្រាហ៊ីម។ ស្បែកចុងអង្គជាតិរបស់ព្រះអង្គនោះ ត្រូវបានឯកសារខ្លះអះអាងថា ត្រូវបានគេយកទៅតម្កល់ទុកនៅក្នុងព្រះវិហារឥស្លាម មួយ ខាងត្បូងកំពង់លួង ដែលបានប្ដូរឈ្មោះទីនោះជាប់ជាភូមិឃ្លាំងស្បែក ជារៀងរហូតមក។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លះទៀតនិយាយផ្សេងពីនេះទៅវិញ ដោយអះអាងថា ប្រការដែលព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម សុខចិត្តចូលសាសន៍ និងកាន់សាសនាឥស្លាម នេះ គឺប្រហែលមកពីព្រះអង្គចង់សងគុណពួកចាម ដែលព្រះអង្គបានពឹងពាក់ក្នុងការវាយដណ្ដើមរាជ្យពីព្រះមហាឧបយោរាជ ឧទ័យ ជាមា និងព្រះបទុមរាជាអង្គនន់ ជាបងជីដូនមួយ។
កាលបើបានឡើងគ្រងរាជ្យហើយ ព្រះអង្គទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យប្រោសប្រណីពួកចាមជ្វា លើកជាមន្ត្រីធំ ហើយលើកចៃសុន ជាព្រះបិតាក្មេក ឲ្យឡើងជាសម្ដេចបរទេសរាជ ឲ្យត្រួតអស់លើពួកចាមជ្វា ថែមទៀតផង។
នៅក្នុងរាជ្យព្រះអង្គ គឺក្នុងឆ្នាំ១៦៤៣ មានព្រឹត្តិការណ៍ទាស់ទែងគ្នាដ៏ធំមួយរវាងពួកហូល្លង់ដ៍ ដែលពីខាងដើមបានគាំទ្រ និងអបអរសាទរយ៉ាងក្លៀវក្លាចំពោះព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលបានកម្ចាត់ស្ដេចជ្រែករាជ្យ គឺព្រះឧទ័យ និងព្រះអង្គនន់ បាននោះ។ ហើយពួកហូល្លង់ដ៍ នេះ ឈ្លោះជាមួយពួកព័រទុយហ្គាល់ ដែលជាសម្ព័ន្ធរបស់ឈ្មួញចាមជ្វា ជាច្រើននាក់ ដែលជាបរិវាររបស់ព្រះអង្គច័ន្ទ។ ព្រះអង្គបានបណ្តោយឲ្យពួកចាមជ្វា និងព័រទុយហ្គាល់ កាប់សម្លាប់ឈ្មួញហូល្លង់ដ៍ ស្លាប់អស់ជាច្រើននាក់ ហើយរឹបអូសយកកប៉ាល់ និងទំនិញរបស់ពួកនេះដែលចតនៅកំពង់លួង ផង។ ហើយក្រោយនោះបន្តិច កប៉ាល់ហូល្លង់ដ៍ មួយទៀតមកពីកោះតៃវ៉ាន់ ដែលពួកព័រទុយហ្គាល់ ហៅថា ហ្វ័រមូហ្សា (Formosa) ក៏ត្រូវគេរឹបអូសទៀត។
ដើម្បីជាការសងសឹក ទេសាភិបាលហូល្លង់ដ៍ នៃក្រុងបាតាវ្យា ក្រុងហ្សាការតា (Jakarta) បានបញ្ជូនកប៉ាល់៥ ទាហាន ១៦០នាក់ និងនាវិកជាតិអឺរ៉ុប ២៤០នាក់ ចេញដំណើរមកកម្ពុជា។ កប៉ាល់នេះមកដល់ចតុមុខនៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ហើយចតនៅទីនោះរហូតដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៦៤៥។ ដោយគ្មានបានទទួលសំណងអ្វីពីព្រះអង្គច័ន្ទ មេបញ្ជាការកប៉ាល់នោះ ក៏សម្រេចចិត្តថាត្រូវតែបន្តដំណើរឡើងទៅដល់ក្រុងឧដុង្គ។ ជម្លោះទាស់ទែងវាយតប់គ្នា ក៏កើតមានឡើង។ ទ័ពខ្មែរបានយកសម្រាស់ និងក្បូនឫស្សីយ៉ាងច្រើន ទៅដាក់ឃាំងរាំងផ្លូវទឹក ហើយយកកាំភ្លើងធំតម្រៀបភ្ជង់ពីលើច្រាំងទាំងសងខាង។ ការប្រយុទ្ធគ្នាបានផ្ទុះឡើង មេបញ្ជាការហូល្លង់ដ៍ ត្រូវស្លាប់ ទាហាន និងនាវិក ១២០នាក់ទៀត ក៏ត្រូវស្លាប់ដែរ ប៉ុន្តែទីបំផុត នាវាទាំងអស់នោះបានរំដោះខ្លួនបាន។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះដែរ កប៉ាល់ហូល្លង់ដ៍ មួយទៀត ធ្វើដំណើរតាមទន្លេបាសាក់ ក៏ត្រូវវាយប្រហារដោយនាវាខ្មែរ ដែលគ្រប់គ្រងដោយពួកព័រទុយហ្គាល់ និងដឹកនាំដោយព្រះរាជាផ្ទាល់ព្រះអង្គ។ នាវាហូល្លង់ដ៍ នេះ ខូចខាតជាទម្ងន់ ប៉ុន្តែទីបំផុតអាចធ្វើដំណើរវិលទៅសមុទ្រវិញបាន។
ដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៦៥២ ពួកហូល្លង់ដ៍ បានសុំចរចារកសន្តិភាពជាមួយខ្មែរ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងមួយបានត្រូវចុះហត្ថលេខានៅខែកក្កដា ឆ្នាំ១៦៥៣។
ព្រះរាជពង្សាវតារមហាបុរសខ្មែរ បានអធិប្បាយថា ឆ្នាំ១៦៥៥ ព្រះរាមាធិបតីអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ទ្រង់បានទាមទារយកដីកំពង់ក្របីព្រៃនគរ ដែលព្រះចៅអណ្ណាមកុក ស្រុកយួន បានខ្ចីធ្វើជាមូលដ្ឋានបង្កទ័ពតតាំងច្បាំងនឹងចិន នោះមកវិញ ព្រោះចំបាំងនោះបានស្ងប់ស្ងាត់ឡើងវិញហើយ។ ប៉ុន្តែត្រូវបានព្រះទាវធីតាអង្គចូវ អង្វរសុំឲ្យយួន នៅបន្តទៅទៀតសិន។
ដល់ឆ្នាំ១៦៥៦ ព្រះទាវធីតាអង្គចូវ ដែលប្រហែលជាមិនសប្បាយព្រះទ័យនឹងព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលបានទទូចទាមទារដីខ្មែរមកវិញនោះ បានសុំលាព្រះអង្គច័ន្ទ ជាស្ដេចផែនដី ដកព្រះអង្គចេញពីរាជធានីឧដុង្គ ទៅគង់នៅភ្នំពេញវិញ ដោយនាំយកទាំងព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ ជាបុត្ររបស់ព្រះឧទ័យ ទៅជាមួយផង។
បានឱកាសល្អហើយ នៅឆ្នាំ១៦៥៨ ព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ ដែលជាបុត្រព្រះឧទ័យ និងជាព្រះអនុជរបស់ព្រះអង្គនន់ ដែលត្រូវព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ធ្វើគត់នោះ ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីព្រះអង្គចូវ បុត្រីស្ដេចយួន ផង បានចាត់មន្ត្រីសម្ងាត់ឲ្យទៅបញ្ចុះបញ្ចូលរាស្ត្រក្នុងខេត្តជាច្រើន ហើយលើកទ័ពជាច្រើនទៅច្បាំងនឹងព្រះអង្គច័ន្ទ ដែលកាលនោះទ្រង់សោយរាជ្យបាន ១៧ព្រះវស្សា តែត្រូវទទួលបរាជ័យ។
ទីបំផុត បុត្រព្រះឧទ័យ ទាំងពីរ បានសុំឲ្យព្រះទាវធីតាអង្គចូវ បុត្រីស្ដេចយួន ធ្វើលិខិតទៅសុំទ័ពយួន មកជាជំនួយ។ ស្ដេចយួន បានចាត់ទ័ពច្រើនពាន់នាក់ឲ្យមករួមជាមួយទ័ពព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ ច្បាំងតតាំងនឹងព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម។ ទីបំផុត ព្រះអង្គច័ន្ទ ទទួលបរាជ័យ ហើយត្រូវយួន ចាប់ដាក់ទ្រុងដែកនាំយកទៅស្រុកយួន ទៅ។ ចំណែកខាងព្រះអង្គអឹម ដែលជាបុត្រព្រះឧទ័យ ដែរ តែចូលខាងព្រះរាមាធិបតីអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម នោះ ក៏ក្ស័យព្រះជន្មក្នុងសមរភូមិនោះទៅ។
ដោយក្តីលោភលន់របស់មេទ័ពយួន ដែលចង់យកប្រទេសខ្មែរដាក់ជាចំណុះប្រទេសយួន ហើយមានបំណងប្រុងចាប់យកព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួននាំយកទៅស្រុកយួន ផងនោះ ទ័ពយួន ដែលច្បាំងឈ្នះទ័ពព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ហើយ បែរជាមកច្បាំងនឹងទ័ពព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ វិញទៀត។ តែទីបំផុត ស្ដេចទាំងពីរវាយឈ្នះទ័ពយួន យួន ក៏នាំទ័ពរត់ត្រឡប់ទៅស្រុកវិញអស់ទៅ។
ចំណែកខាងព្រះអង្គច័ន្ទអ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលយួន ចាប់ដាក់ទ្រុងដែកនាំយកទៅស្រុកយួន នោះ ឯកសារខ្លះអះអាងថា យួន វាឃុំព្រះអង្គនៅក្វាងប៉ិញ រហូតដល់មួយឆ្នាំក្រោយមក ព្រះអង្គទ្រង់សុគតនៅទីនោះទៅ។ ឯឯកសារខ្លះទៀតនិយាយថា ព្រះអង្គត្រូវពួកយួន ដែលអាក់អន់ចិត្តនឹងព្រះអង្គសូ និងព្រះអង្គតន់ ដោះលែងព្រះអង្គនាំវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជា វិញ តែធ្វើដំណើរដល់ពាក់កណ្ដាលផ្លូវ ព្រះអង្គទ្រង់ប្រឈួន ហើយសុគតនៅត្រង់ស្រុកបត់ចិញ្ចៀន នេះទៅ៕
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
ប្រភព RFA
12:59 AM
Unknown
Posted in: 
Post a Comment
0 comments
Dear readers, after reading the Content please ask for advice and to provide constructive feedback Please Write Relevant Comment with Polite Language.Your comments inspired me to continue blogging. Your opinion much more valuable to me. Thank you.