ជាបន្តទៅទៀតនេះ សូមរៀបរាប់ជូននូវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនាពាក់កណ្ដាលទីពីរនៃ សតវត្សទី១១ ដែលមានព្រះមហាក្សត្រពីរអង្គគ្រងរាជ្យក្នុងពេលតែមួយ៖
ក១៤. ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ (១០៥០-១០៦៦) និងអង្គរទី២
បើតាមឯកសារ លោក ត្រឹង ងា ក្រោយពីព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅ ព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ ទ្រង់ឡើងគ្រងរាជ្យស្នងព្រះបិតា។ ក៏ប៉ុន្តែ បើតាមឯកសារ លោក ដូហ្វាំង មើនីម៉េ (Dauphin Meunier) និងឯកសាររបស់ លោក ម៉ូរីស គ្លេស (Maurice Glaize) បញ្ជាក់ថា ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ នោះមិនមែនជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទេ តែជាចៅក្មួយរបស់ព្រះអង្គទៅវិញ។
ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ ទ្រង់បានសាងប្រាសាទភ្នំថ្មីមួយ គឺប្រាសាទបាពួន ដែលជាស្នូលនៃក្រុងអង្គរទី២ ហើយដែលគេតម្កល់លិង្គទេវរាជធ្វើអំពីមាស។ ក្រុងថ្មី គឺអង្គរទី២នេះមានកំពែងដីព័ទ្ធជុំវិញ ហើយមានទីតាំងប្រហាក់ប្រហែលនឹងក្រុងអង្គរទី៣របស់ព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី៧។ នៅខាងលិចក្រុងថ្មីនេះ ព្រះអង្គបានជីកបារាយណ៍មួយធំជាងបារាយណ៍មុនៗ គឺបារាយណ៍ខាងលិច ឬបារាយណ៍ទឹកថ្លា ដែលមានបណ្តោយប្រវែង ៨គីឡូម៉ែត្រ និងទទឹងប្រវែង ២.២០០ម៉ែត្រ ដែលមិនមែនគ្រាន់តែបម្រើបំណងខាងសាសនាប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែមានសារសំខាន់បំផុតសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ នៅចំកណ្ដាលបារាយណ៍ មានកូនកោះតូចមួយដែលព្រះអង្គទ្រង់បានសាងប្រាសាទមួយមានឈ្មោះថា ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច។
នៅទីនោះមានតម្កល់បដិមាព្រះវិស្ណុ កំពុងផ្ទំដ៏ធំសម្បើមមួយធ្វើអំពីលង្ហិន។ បច្ចុប្បន្ន រូបបដិមាព្រះវិស្ណុ នេះ ត្រូវគេយកមករក្សាទុកនៅសារមន្ទីរជាតិក្រុងភ្នំពេញ។ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ មានការបះបោរធំៗបីលើក។ លើកទី១ នៅឆ្នាំ១០៥២ គឺជាការបះបោររបស់រាស្ត្រទាំងឡាយនៅខេត្តភាគខាងត្បូង ក្រោមការដឹកនាំរបស់អរៈវិន្ឋៈរតៈ ដែលដំបូងបានទទួលជោគជ័យ តែទីបំផុតត្រូវបរាជ័យដោយការវាយបង្ក្រាបរបស់មេទ័ពឈ្មោះ សង្គ្រាមា ហើយអ្នកដឹកនាំចលនាបះបោរទាំងនេះ ត្រូវរត់ភៀសខ្លួនទៅចំប៉ា។
លើកទីពីរ នៅឆ្នាំ១០៦៥ នាយទាហានម្នាក់ឈ្មោះកំវ៉ៅ នាំទ័ពរបស់ខ្លួនរត់ចេញពីរាជធានី ឈប់ទទួលស្គាល់អំណាចគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះរាជា ហើយនាំគ្នាវាយកម្ទេចសិវលិង្គ និងទេវបដិមានៅគ្រប់ទិសទី តែត្រូវមេទ័ពសង្គ្រាមា តាមទាន់ ហើយសម្លាប់បាន ក្រោយពីកំវ៉ៅ មេបះបោរបានធ្វើអោយមេទ័ពព្រះរាជាសង្គ្រាមា មានរបួសត្រង់ថ្គាម។
លើកទីបី គឺជាការបះបោរនៅខេត្តទាំងឡាយភាគខាងកើត ដឹកនាំដោយបងប្អូនពីរនាក់ឈ្មោះ ស្លូត និងសិទ្ធិករ ដែលរួមគ្នាជាមួយមេម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ស្ថាន្តិភូវ័ន ក៏ប៉ុន្តែចលនានេះក៏ត្រូវបានមេទ័ពដ៏ខ្លាំងពូកែរបស់ព្រះរាជា គឺសង្គ្រាមា កម្ទេចអោយរលាយសូន្យ។
ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ ទ្រង់ឡើងគ្រងរាជ្យពីឆ្នាំ១០៥០ ហើយទ្រង់សោយទិវង្គតក្នុងឆ្នាំ១០៦៦ ក៏ប៉ុន្តែគេមិនបានដឹងព្រះមរណនាមរបស់ព្រះអង្គឡើយ។
ក១៥. ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ (១០៦៦-១០៨០)
ក្រោយពេលដែលព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី២ ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅ ព្រះអនុជបន្ទាប់របស់ព្រះអង្គទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យស្នងមានព្រះនាម ក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣។ នៅពេលឡើងគ្រងរាជ្យភ្លាម ព្រះអង្គទ្រង់យកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងការកសាងជាតិណាស់។ ព្រះអង្គទ្រង់បានជួសជុលឡើងវិញនូវបូជនីយដ្ឋាននានា និងបដិមាដែលខូចខាតក្នុងពេលដែលកើតចលាចលជ្រួលច្របល់ក្នុងរាជ្យ មុន។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ បានខំរៀបចំអោយមានសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងថែមទៀតផង។ ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី នៅក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ ព្រះអង្គត្រូវចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមពីរលើក គឺមួយលើកច្បាំងនឹងនគរចំប៉ា ហើយនិងមួយលើកទៀត ច្បាំងនឹងយួនដៃវៀត។
ចាម បានចូលរុករានទន្ទ្រានព្រំដែនខ្មែរសាជាថ្មីនៅឆ្នាំ១០៧៤។ ទ័ពរបស់ប្រទេសចំប៉ា ដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ប៉ាង ប្អូនព្រះរាជានគរចំប៉ា បានវាយលុកឡើងតាមទន្លេមេគង្គមកដល់ក្រុងចាស់សម្ភុបុរៈ គឺសម្បូរ ស្ថិតលើដងទន្លេមេគង្គនេះ ហើយបានប្លន់យករបស់របរមានតម្លៃផ្សេងៗ ព្រមទាំងបានវាយកម្ទេចដុតបំផ្លាញបូជនីយដ្ឋាននានានៃរាជធានីចាស់ នេះ ហើយកៀរប្រជារាស្ត្រខ្មែរនាំយកទៅជាឈ្លើយយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ផង។
នៅឆ្នាំ១០៧៦ ទ័ពខ្មែរត្រូវចិន ប្រទាញអោយសហការជាមួយខ្លួន និងទ័ពចាម ដើម្បីជួយវាយយួនដៃវៀត។ ពេលនោះ ទ័ពចិន នៃរាជ្យវង្សសុង បានលើកពីឡានសឺង សំដៅចុះមកហាណូយ ឯទ័ពខ្មែរ និងចាម វាយចូលតំបន់ងេអាន។ ប៉ុន្តែក្រោយមក ដោយមានការចរចា ហើយស្រុះស្រួលមួយ ចិន ក៏ព្រមដកទ័ពថយចេញទៅវិញ ដែលជាហេតុជំរុញអោយទ័ពសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ចិន គឺខ្មែរ និងចាម ដកថយចេញដែរ។ ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ ទ្រង់សោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១០៨០ ឬឆ្នាំ១០៨២ នៃគ្រិស្ដសករាជ ដោយមានព្រះមរណនាមថា សទាសិវបទ។
ក១៦. ព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន (ឆ្នាំ១០៨២-ឆ្នាំ១១១៣)
នៅចុងរាជ្យព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ មានការបះបោរនៅទិសខាងលិចនៃប្រទេស គឺនៅក្រុងមហិធរៈបុរៈ ដែលប្រហែលជាស្ថិតនៅខាងជើងឆៀងខាងលិចវាលទំនាបខាងលើនៃទន្លេមូន ក្នុងប្រទេសថៃ សព្វថ្ងៃ។ នៅឆ្នាំ១០៨២ មានស្ដេចមួយអង្គ ប្រកាសឡើងសោយរាជ្យដោយយកក្រុងមហិធរៈបុរៈ នេះជារាជធានី។ ស្ដេចអង្គនេះមានព្រះនាមថា ជ័យវរ្ម័នទី៦។ ក៏ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅឯរាជធានីអង្គរឯណោះវិញ ព្រះរាជាដែលឡើងសោយរាជ្យស្របច្បាប់បន្តពីព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ គឺព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន ដែលត្រូវបានរៀបចំអភិសេក ក្រោយពីពេលដែលព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ សោយទិវង្គតទៅ។
ក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ ព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន ទ្រង់បានទទួលច្បាំងជាមួយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ដែលបានសោយរាជ្យនៅខាងលិចនៃប្រទេស។ ថ្វីត្បិតតែព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ អាចវាយទន្ទ្រានយកបានខេត្តទាំងឡាយភាគខាងជើង និងភាគខាងកើតក្តី ក៏ប៉ុន្តែតំបន់អង្គរ ខេត្តទាំងឡាយភាគខាងលិច និងខាងត្បូងបឹងទន្លេសាប នៅតែស្មោះត្រង់នឹងព្រះរាជាក្រុងអង្គរដដែល។
ព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន ទ្រង់សោយរាជ្យនៅរាជធានីអង្គរ មានរយៈពេលស្មើគ្នា និងរាជ្យមហាក្សត្រពីរអង្គទៀត នៅភាគខាងលិចនៃប្រទេស គឺព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ និងព្រះបាទធរណិន្ទ្រវរ្ម័នទី១ គឺរហូតដល់ឆ្នាំ១១១៣ ក្រោយពេលដែលព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ បានក្រោកបះបោរឡើង ហើយធ្វើគត់ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវរ្ម័នទី១ ជាស្ដេចភាគខាងលិចបាន រួចបន្តលើកទ័ពមកច្បាំងជាមួយព្រះអង្គជាស្ដេចសោយរាជ្យនៅអង្គរ នេះ។ ទីបំផុត ព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន ត្រូវព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ ធ្វើគត់បាន ហើយបង្រួបបង្រួមទឹកដីខ្មែរអោយចូលគ្នាឡើងវិញនៅឆ្នាំ១១១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជនោះ។
ក១៧. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ (ឆ្នាំ១០៨២-ឆ្នាំ១១០៧ រាជធានីមហិធរៈបុរៈ)
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ដែលគ្រងរាជ្យនៅភាគខាងលិចនៃប្រទេស ប្រហែលជាមានប្រភពចេញមកពីវង្សស្ដេចត្រាញ់មួយ។ ព្រះអង្គបានក្រោកបះបោរតាំងពីចុងរាជ្យរបស់ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ ហើយវាយសង្កត់យកខេត្តភាគខាងលិចនៃប្រទេស។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ប្រកាសឡើងសោយរាជ្យក្នុងឆ្នាំ១០៨២ ក្នុងរាជធានីមហិធុរៈបុរៈ ដែលប្រហែលជាស្ថិតនៅភាគខាងជើងឆៀងខាងលិចត្រង់វាលទំនាបខាងលើនៃ ទន្លេមូន (សព្វថ្ងៃស្ថិតក្នុងប្រទេសថៃ)។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ត្រូវបានរៀបចំពិធីរាជាភិសេកដោយព្រះគ្រូព្រាហ្មណ៍បុរោហិត របស់ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី៣ ឈ្មោះ ទិវាករបណ្ឌិត ដែលប្រហែលជាមានហេតុកើតទំនាស់អ្វីជាមួយព្រះរាជាក្រុងអង្គរ ឬដោយប្រាថ្នាលាភសក្ការៈ រួចចាកចោលក្រុងអង្គរ ទៅបម្រើរាជវង្សថ្មីនេះ។
នៅក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ បានខិតខំច្បាំងដណ្ដើមរាជ្យពីព្រះបាទនឫទិន្ទ្រវរ្ម័ន នៃក្រុងអង្គរ ក៏ប៉ុន្តែមិនបានសម្រេច ហើយព្រះអង្គអាចត្រួតត្រាបានតែខេត្តភាគខាងជើង និងខាងកើតនៃប្រទេស។ ចំណែកតំបន់អង្គរ ខេត្តទាំងឡាយប៉ែកខាងលិច និងខាងត្បូងបឹងទន្លេសាប នៅតែស្មោះត្រង់នឹងព្រះរាជាក្រុងអង្គរដដែល។ ដើម្បីពង្រីកអានុភាពអាទិទេព គឺអំណាចរបស់ព្រះអង្គព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ទ្រង់បានកសាងបូជនីយដ្ឋានជាច្រើន ឧទ្ទិសចំពោះព្រះពុទ្ធផង និងចំពោះព្រះឥសូរ ផង ដូចជា បានបន្តការកសាងនៅភ្នំសណ្ដក នៅភ្នំព្រះវិហារ នៅវត្តភូ និងភិម៉ៃ ជាដើម។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ទ្រង់សោយទិវង្គតក្នុងឆ្នាំ១១០៧ ដោយមានព្រះមរណនាមថា បរមកៃវល្យបទ៕
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
ប្រភព RFA
1:56 AM
Unknown
Posted in: 
Post a Comment
0 comments
Dear readers, after reading the Content please ask for advice and to provide constructive feedback Please Write Relevant Comment with Polite Language.Your comments inspired me to continue blogging. Your opinion much more valuable to me. Thank you.