សកម្មភាពរបស់ព្រះរាជាសម័យអង្គរចំនួន៤អង្គ (ភាគ១២) ~ KAS4UAll

សកម្មភាពរបស់ព្រះរាជាសម័យអង្គរចំនួន៤អង្គ (ភាគ១២)

មករា-២០១២៖ ប្រាសាទអង្គរវត្ត ស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាប

នៅសម័យអង្គរ ព្រះរាជាខ្មែរទាំងឡាយបានច្បាំងគ្នាដណ្ដើមរាជ្យ រួចរុះរើរាជធានីចុះឡើងជាច្រើនលើកច្រើនសា។ ជាបន្តទៅទៀតនេះ សូមរៀបរាប់ជូននូវសកម្មភាពរបស់ព្រះរាជាសម័យអង្គរចំនួន ៤អង្គ គឺព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី១ និងព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន។

ក១០. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ (៩៦៨-១០០១)

ក្រោយពីព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២ ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅ ព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គដែលទ្រង់នៅមានវ័យក្មេងណាស់នៅឡើយ ទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះអង្គ ដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រហែល ៦ឆ្នាំក្រោយ ទើបព្រះអង្គកាន់អំណាចពិតប្រាកដ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ទ្រង់ជាស្ដេចដែលមានចំណេះវិជ្ជាជ្រៅជ្រះ ដោយបានទទួលការអប់រំពីសំណាក់ព្រះគ្រូបាធ្យាយព្រះអង្គ គឺព្រាហ្មណ៍យជ្ជនៈវរហៈ ហើយទ្រង់មានព្រះទ័យសន្តោសប្រោសប្រណី និងយុត្តិធម៌ណាស់។

ថ្វីត្បិតតែព្រះអង្គ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនកាន់សាសនាព្រះឥសូរ ក៏ប៉ុន្តែរជ្ជកាលនេះក៏ដូចជារជ្ជកាលមុនៗដែរ ព្រះអង្គទ្រង់បានជួយឧបត្ថម្ភព្រះពុទ្ធសាសនា ដូចជាទ្រង់បានបញ្ជាអោយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់ព្រះអង្គម្នាក់ឈ្មោះ គតិ ខិតខំខ្នះខ្នែងជួសជុល និងកសាងបន្ថែមថ្មីនូវព្រះពុទ្ធបដិមាជាច្រើន ហើយបានជាវពីបរទេសនូវក្បួនខ្នាតគម្ពីរដីកាផ្សេងៗខាងព្រះពុទ្ធ សាសនាមហាយាន ថែមទៀតផង។

ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ទ្រង់បានកសាងប្រាសាទតាកែវ ដែលចាត់ទុកថា ជាភ្នំហេមគិរី នៅចំកណ្ដាលក្រុងថ្មី ជយេន្ទ្រនគរី ដែលព្រះអង្គទ្រង់បានបង្កើតឡើង។ ឯព្រះគ្រូយជ្ជនៈវរហៈ វិញ បានបង្កើតស្នាដៃដ៏ប្រណីតបន្ទាយស្រីផងដែរ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ទ្រង់បានឡើងគ្រងរាជ្យនៅឆ្នាំ៩៦៨ ហើយសោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១០០១ ដែលមានព្រះមរណនាមថា បរមៈវិរលោក។

ក១១. ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី១ (១០០១-១០០២)

ក្រោយពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅ ក្មួយខាងព្រះមាតារបស់ព្រះអង្គព្រះនាមឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី១ ទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី១ សោយរាជ្យបានតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ព្រះអង្គក៏ទ្រង់ដាក់រាជ្យ ឬក៏ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅនៅក្នុងឆ្នាំ១០០២។ ក្រោយពីពេលនោះមក សង្គ្រាមស៊ីវិលមួយក៏បានផ្ទុះឡើងមានរយៈពេល ៩ឆ្នាំ។

ក១២. ព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន (១០០២-១០១០)

ក្រោយពីព្រះបាទឧទ័យាទិត្យាវរ្ម័នទី១ ទ្រង់សោយទិវង្គតទៅនៅឯរាជធានីយសោធបុរៈ គឺក្រុងអង្គរក្នុងឆ្នាំ១០០២ មានការជ្រើសរើសព្រះមហាក្សត្រមួយអង្គថ្មីដែលគេមិនបានស្គាល់ ប្រវត្តិច្បាស់ អោយឡើងសោយរាជ្យបន្ត ដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន។ ក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ មានការបះបោរច្បាំងដណ្ដើមរាជ្យគ្នារវាងព្រះអង្គ និងក្សត្រមួយអង្គទៀត ដែលយាងមកពីទិសខាងលិចដែលជាអនាគតព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១។ ក្នុងចំបាំងដណ្ដើមរាជ្យគ្នានេះ ក្នុងឆ្នាំ១០០៦ រាជធានីយសោធបុរៈ គឺក្រុងអង្គរ ក៏ធ្លាក់ទៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃអ្នកដណ្ដើមរាជ្យ។ ក៏ប៉ុន្តែសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅតែបន្តអស់រយៈពេល ៤ឆ្នាំក្រោយមកទៀត ពោលគឺរហូតដល់ឆ្នាំ១០១០ ទើបព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន ទទួលបរាជ័យទាំងស្រុង ហើយក៏ទ្រង់សុគតក្នុងសង្គ្រាមនោះទៅ។

ដូច្នេះឃើញថា ព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន សោយរាជ្យពីឆ្នាំ១០០២ ដល់ឆ្នាំ១០១០ នៃគ្រិស្ដសករាជ ប៉ុន្តែដល់ពេលទ្រង់សុគតទៅ គេមិនបានដឹងពីព្រះមរណនាមរបស់ព្រះអង្គឡើយ។

ក១៣. ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ (១០០២-១០៥០)

ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ដែលទ្រង់បានដណ្ដើមរាជ្យពីព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន នេះបានអះអាងថា ព្រះអង្គទ្រង់ជាប់ព្រះញាតិខាងមាតាព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ និងជាប់ញាតិទៅនឹងព្រះរាជបុត្រារបស់ព្រះអង្គ គឺយសោវរ្ម័នទី១ ហើយទំនងជាមានកំណើតកើតជានៅតម្រាលិង្គ (នគរស្រីធម្មរាជ) ដែលមានតំបន់ Ligor ជាមណ្ឌលកណ្ដាល គឺដែនដីនៅភាគខាងជើងជ្រោយម៉ាឡេស៊ី។ ដែនដីនេះជាសម្បត្តិរបស់អាណាចក្រនគរភ្នំ រួចបន្តមកចេនឡាទឹក ហើយស្ថិតនៅជារបស់ខ្មែររហូតដល់ឆ្នាំ១២២០ ទើបបាត់បង់។

នៅក្នុងការវាយដណ្ដើមរាជ្យពីព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន ព្រះអង្គរៀបចេញដំណើររៀបចំទ័ពពីខេត្តនគររាជ ហើយនាំទ័ពវាយទន្ទ្រានយកបានក្រុងអង្គរនៅឆ្នាំ១០០៦ ហើយថ្វីត្បិតតែរហូតដល់ឆ្នាំ១០១០ ទើបព្រះអង្គទ្រង់វាយឈ្នះជាស្ថាពរក៏ដោយ ក៏ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់ចាត់ទុកថា ព្រះអង្គបានឡើងសោយរាជ្យតាំងពីឆ្នាំ១០០២ គឺដំណាលគ្នានឹងព្រះបាទជ័យវិរៈវរ្ម័ន ម្ល៉េះ។ ក្រោយពីបានជ័យជម្នះហើយ ព្រះអង្គទ្រង់បានរៀបអភិសេកជាមួយនឹងអតីតអគ្គមហេសីរបស់ព្រះបាទ ជ័យវិរៈវរ្ម័ន ថែមទៀតផង។ នៅឆ្នាំ១០១១ ព្រះអង្គទ្រង់បានបញ្ជាអោយនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី ធ្វើការស្បថសច្ចាថា ស្មោះត្រង់នឹងព្រះអង្គក្នុងគ្រប់កាលៈទេសៈ ពោលគឺទោះស្ថិតក្នុងពេលសង្គ្រាមក្តី ឬក៏ក្នុងពេលមានសុខសន្តិភាពក្តី។ អត្ថបទសច្ចាប្រណិធាននេះមានចារនៅខ្លោងទ្វារចូលទៅព្រះបរមរាជវាំង។

ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់ជាស្ដេចសឹកដ៏អង់អាចក្លាហានបំផុត។ ព្រះអង្គទ្រង់បានលើកទ័ពទៅវាយពួកមននៅហរិបុញ្ជ័យឡាំហ៊ន់ ហើយនិងយុទ្ធនាការដោយជោគជ័យជាច្រើនលើកទៀត ធ្វើអោយព្រះអង្គអាចត្រួតត្រាបានគ្របដណ្ដប់លើវាលទំនាបទន្លេមេណាម ទាំងមូល និងវាលទំនាបទន្លេមេគង្គរហូតដល់ហ្លួងព្រះបាង។ ក្នុងវិស័យសំណង់ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទំនងជាបានស្ថាបនាបង្ហើយប្រាសាទភិមានអាកាស ប្រាសាទតាកែវ និងគោបុរៈ នៃរាជវាំង។ ក្រៅពីនេះ ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទភ្នំជីសូរ ផ្នែកខ្លះនៃប្រាសាទព្រះវិហារ និងព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ។

គឺព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ នេះហើយដែលបានរៀបចំគម្រោងប្លង់ទីក្រុងអង្គរទី២ ដែលមានប្រាសាទបាពួន ជាស្នូល ហើយដែលត្រូវបានកសាងអោយសម្រេចដោយព្រះរាជបុត្រ ឬចៅក្មួយរបស់ព្រះអង្គ ដែលសោយរាជ្យបន្តពីព្រះអង្គ។

ក្នុងផ្នែកសាសនាវិញ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ គឺជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម័យអង្គរដំបូងគេបង្អស់ ដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ក្នុងរាជ្យព្រះអង្គក៏ដូចជារាជ្យមុនៗដែរ ថ្វីត្បិតតែព្រះអង្គកាន់ពុទ្ធសាសនា ព្រះអង្គបានយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងព្រហ្មញ្ញសាសនា និងសាសនាឯទៀតដូចគ្នា។

ជាក់ស្តែង ព្រះអង្គទ្រង់ចាត់ចែងអោយមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គជួសជុលបូជនីយដ្ឋាន និងបដិមាផ្សេងៗខាងព្រហ្មញ្ញសាសនា ក្នុងរាជធានីដែលខូចខាតដោយសង្គ្រាមស៊ីវិល ជាដើម។ ហើយក៏មានចំណារនៃសិលាចារឹកខ្លះបានអោយដឹងថា ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ ពួកកាន់សាសនាព្រាហ្មណ៍ និងកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធនៃយានទាំងពីរ បានរួមរស់ដោយសុខសាន្តជាមួយគ្នាទៀតផង។ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់សោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១០៥០ នៃគ្រិស្ដសករាជ ដោយមានព្រះមរណនាមថា និវាន៌បទ៕
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង

ប្រភព RFA

Friday, June 12, 2015