ប្រវត្តិព្រះបាទបរមិន្ធររាជាដណ្ដើមខេត្តខ្មែរមួយចំនួនពីសៀម (ភាគ៣១) ~ KAS4UAll

ប្រវត្តិព្រះបាទបរមិន្ធររាជាដណ្ដើមខេត្តខ្មែរមួយចំនួនពីសៀម (ភាគ៣១)

គ.៨ ព្រះបាទបរមិន្ធររាជា (ឆ្នាំ១៥៦៦-ឆ្នាំ១៥៧៦)

ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដែលគ្រងរាជ្យនៅចុងសតវត្សទី១៦ គឺព្រះបាទបរមិន្ធររាជា។ ព្រះអង្គបានដឹកនាំការវាយដណ្ដើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួនពីប្រទេស សៀម មកវិញ ក្នុងនោះមានខេត្តនគររាជសីមា សង្គាស គោកខ័ណ្ឌ ស៊ីសាកេត បស្ចឹមបុរី ច័ន្ទបុរី ត្រាត និង រយ៉ង។

ជាបន្តទៅទៀតនេះ សូមរៀបរាប់ជូននូវព្រះរាជសកម្មភាពដែលកត់ត្រាទុកក្នុង ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែររបស់ព្រះបាទបរមិន្ធររាជា ដូចតទៅ៖

ក្រោយពីព្រះអង្គច័ន្ទរាជា សោយទិវង្គតទៅ ព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គដែលជាមហាឧបរាជ បានឡើងសោយរាជ្យស្នង ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមិន្ធររាជាធិរាជ។

ព្រះបរមិន្ធររាជាធិរាជ មិនខុសពីព្រះបិតាព្រះអង្គ គឺព្រះច័ន្ទរាជា ឡើយ ទ្រង់ជាព្រះមហាក្សត្រសឹកដ៏អង់អាចក្លាហាន។ ព្រះអង្គទ្រង់បានបន្តស្នាព្រះហស្តព្រះបិតាព្រះអង្គ ដោយបានវាយទាមទារយកមកវិញនូវខេត្តខ្មែរមួយចំនួនភាគខាងលិច ដែលសៀម បានឆក់ប្លន់យកទៅនោះជាច្រើនលើក។ គឺម្តងនៅឆ្នាំ១៥៦៨ ខ្មែរលើកទ័ពប្រមាណពីរម៉ឺននាក់ ទៅវាយក្រុងស្រីព្ឋយុធ្យា តែវាយមិនបាន។ មួយលើកនៅឆ្នាំ១៥៧០ គឺឆ្លៀតពេលដែលស្ដេចភូមា បានលើកទ័ពមកលុកលុយប្រទេសសៀម ដាក់ជាចំណុះភូមា ទ័ពខ្មែរក៏ចូលវាយ ហើយយកបានខេត្តនគររាជសីមា មកវិញ ហើយដាក់មន្ត្រីខ្មែរអោយកាន់កាប់នៅទីនោះ។ មួយលើកទៀតនៅឆ្នាំ១៥៧៤ ឆ្លៀតពេលដែលសៀម លើកទ័ពទៅជួយភូមា “ដោយបង្ខំ” ដើម្បីវាយយកប្រទេសលាវ ទ័ពខ្មែរក៏បានចូលវាយក្រុងព្ឋយុធ្យា ប្រទេសសៀម ម្តងទៀត។ ពេលនោះ ខ្មែរវាយរំដោះយកបានខេត្តភាគខាងលិចរបស់ខ្លួនមកវិញមួយចំនួន។

ចាប់ពីពេលនោះមក ដោយមានការគាបសង្កត់ពីប្រទេសភូមា ផង និងពីប្រទេសខ្មែរយ៉ាងខ្លាំងក្លាពេកផង ព្រះមហាធម្មរាជាស្ដេចសៀម ត្រូវបង្ខំចិត្តទទួលធ្វើសន្ធិសញ្ញាចងស្ពានមេត្រីជាមួយខ្មែរនៅ ក្នុងឆ្នាំ១៥៧៤ នោះ ដោយព្រមប្រគល់ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនូវខេត្តនគររាជសីមា បស្ចឹមបុរី ច័ន្ទបុរី ហើយធ្វើព្រះរាជពិធីសត្យសញ្ញាព្រះរាជមេត្រី និងបោះគោលសីមាត្រង់តំបន់រអាងសិលា “ខេត្តស្រះកែវ” ជាព្រំប្រទល់ប្រទេសទាំងពីរផង។ គឺដោយហេតុនេះហើយ បានជាវិសាលភាពនៃប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងសតវត្សទី១៦ នោះ មានភាពធំទូលាយបង្គួរ គឺខាងត្បូងទល់សមុទ្រ ខាងកើតទល់នឹងប្រទេសចំប៉ា ឯខាងលិចខេត្តនគររាជសីមា សង្គាស គោកខ័ណ្ឌ ស៊ីសាកេត បស្ចឹមបុរី ច័ន្ទបុរី ត្រាត រយ៉ង ។ល។ នៅជារបស់ខ្មែរទាំងអស់។

ម្យ៉ាងទៀតនៅក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះបាទបរមមិន្ធរបរមរាជា នេះ ប្រទេសខ្មែរក៏បានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនឹងប្រទេសលាវ ផងដែរ។ នៅឆ្នាំ១៥៧២ ស្ដេចលាវ បើតាមឯកសារខ្មែរថា ព្រះនាមព្រះចៅស៊ីសត្តនាគណៈហុក បានបបួលស្ដេចខ្មែរភ្នាល់ប្រជល់ដំរី ដោយដាក់នគរជា “ក្រយ៉ាតំណាំង”។ គឺបើដំរីនគរណាចាញ់ នគរនោះនឹងក្លាយជាចំណុះ។

ក្នុងការភ្នាល់ប្រជល់ដំរីនេះ ថ្វីត្បិតតែដំរីរបស់ប្រទេសលាវ “ឡានឆាង” ធំជាងដំរីខ្មែរ តែទីបំផុត ដំរីខ្មែរទទួលបានជោគជ័យលើដំរីលាវ។ ព្រះចៅស៊ីសត្តនាគណៈហុក ស្ដេចនៃនគរលាវ ជ្រាបដូច្នោះ ទ្រង់ខ្ញាល់ជាខ្លាំង ហើយក៏លើកទ័ពយ៉ាងធំតាមផ្លូវគោកផង តាមផ្លូវទឹកផង ចុះមកវាយនគរកម្ពុជា។ ទ័ពជើងគោក ដែលជាទ័ពដ៏ធំរបស់លាវ មកជួបប្រយុទ្ធជាមួយទ័ពខ្មែរនៅខេត្តអាសន្ទុក។ ឯទ័ពជើងទឹកច្បាំងគ្នានៅចម្ងាយប្រមាណ ៣៥គីឡូម៉ែត្រពីខាងជើងភ្នំពេញនោះ ត្រូវទទួលបរាជ័យ បែកទ័ពរត់ខ្ចាត់ខ្ចាយ ដកថយទៅវិញអស់។

ក្នុងសង្គ្រាមនេះ ខ្មែរចាប់បានលាវ យកធ្វើជាឈ្លើយជាច្រើន ហើយចាត់អោយទៅនៅខេត្តខាងត្បូងខ្លះ ខេត្តខាងលិចខ្លះ ហើយខ្លះទៀតនៅខេត្តគោកសេះ ត្រង់តំបន់ដែលព្រះបរមិន្ធរបរមរាជា ទ្រង់ប្រទានឈ្មោះថា “បានឡាវឆៀងរ៉ាយ” ប្រែថា “ស្រុកលាវឆៀងរ៉ាយ” ដែលបានក្លាយមកជាស្រុកបារាយណ៍ សព្វថ្ងៃនេះ។ ខ្លះទៀតអោយទៅនៅបាភ្នំ និងមួយចំនួនសម្រាប់អោយថែរក្សាវត្តភ្នំដូនពេញ ដែលខ្មែរនិយមហៅថា ពួកលាវ បាក់ទូកជារៀងរហូតមក។

នៅឆ្នាំ១៥៧៤ ក្នុងបំណងសងសឹក លាវ បានលើកទ័ពចូលមកកម្ពុជា ម្តងទៀត តែដោយពេលនោះមានភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំងផង ហើយពួកភូមា បាននាំទ័ពសៀម ចូលមកវាយប្រទេសលាវ ផង កងទ័ពលាវ ក៏ដកថយពីកម្ពុជា ទៅវិញអស់ទៅ។

ខាងវិស័យសាសនាវិញ ព្រះបាទបរមិន្ធរបរមរាជា ជាពុទ្ធសាសនិកមួយព្រះអង្គដែលបានយកព្រះទ័យទុកដាក់ទំនុកបម្រុង ព្រះពុទ្ធសាសនាណាស់។ ព្រះអង្គទ្រង់បានសាងវត្តព្រះឥន្ទទេព នៅក្នុងបរិវេណបន្ទាយលង្វែក។ ក្រោយពីបានបំពេញសន្ធិសញ្ញាមេត្រីភាពជាមួយសៀម រួចមកប្រមាណជិតពីរឆ្នាំ ព្រះបាទបរមិន្ធរបរមរាជា ទ្រង់សោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១៥៧៦ នៃគ.ស ក្នុងរាជធានីលង្វែកនោះទៅ៕
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង

ប្រភព RFA

Friday, June 12, 2015